impendo

impendo
impendo ( inp- ), di, sum, 3, v. a. [inpendo], to weigh out, lay out, expend (class.; cf.: insumo, erogo).
I.
Lit.:

accipe inquam, nam hoc inpendit puplicum,

Plaut. Stich. 5, 4, 35:

non erunt tam amentes, ut operam, curam, pecuniam impendant in eas res, quas, etc.,

Cic. Verr. 2, 4, 30, § 68 fin.:

nummos in navem,

Dig. 14, 1, 1, § 9:

pecuniam in opsonio, etc.,

ib. 24, 1, 31 fin.:

HS. octogies pro introitu novi sacerdotii,

Suet. Claud. 9:

istuc, quod tu de tua pecunia dicis impensum,

Cic. Verr. 2, 5, 19, § 47:

nescio quid impendit et in commune contulit,

id. Quint. 3, 12:

certus sumptus impenditur,

id. Verr. 2, 3, 98, § 227:

intellegebant, sese sibi et populo Romano, non Verri et Apronio serere, impendere, laborare,

id. ib. 2, 3, 52, §

121: sed quid ego vos, de vestro inpendatis, hortor?

Liv. 6, 15, 9:

quis aegram et claudentem oculos gallinam impendat amico tam sterili,

lay out the value of, Juv. 12, 96.—
II.
Transf., in gen., to expend, devote, employ, apply:

impensurus omne aevi sui spatium in id opus,

Vell. 2, 89:

vitam usui alicujus,

Tac. A. 12, 65:

vitam patriae,

Luc. 2, 382:

vitam famae,

Stat. S. 5, 1, 63:

biennium libris componendis,

Quint. Ep. ad Tryph. 1; cf. Suet. Aug. 98:

tota volumina in hanc disputationem,

Quint. 3, 6, 21:

vim suam in plura,

id. 1, 12, 2:

operam, curam in aliquid,

Cic. Verr. 2, 4, 30, § 68:

nihil sanguinis in socios,

Ov. M. 13, 266:

quid censetis in hoc foedere faciendo voluisse Mamertinos impendere laboris, operae, pecuniae, ne? etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 20, § 51:

omnis impendunt curas distendere, etc.,

Verg. G. 3, 124:

hunc oculum pro vobis impendi,

Petr. 1:

quae (studia) juvenibus erudiendis impenderam, Quint. prooem. § 1: omnia studiis,

id. 12, 11, 19; cf.:

tantum laboris studiis,

id. 2, 4, 3; 1, 1, 3:

aliquem exemplo,

to use as a warning, Front. Strat. 4, 1, 33:

verba animi proferre et vitam impendere vero,

Juv. 4, 91.—Hence,
1.
impensus ( inp- ), a, um, P. a. (lit., profusely expended; hence), ample, considerable, great.
A.
Lit.:

impenso pretio,

i. e. high, dear, Cic. Att. 14, 13, 5; * Caes. B. G. 4, 2, 2; Liv. 2, 9, 6; for which also absol.:

impenso,

Hor. S. 2, 3, 245.—
B.
Transf., large, great, strong, vehement: dear, expensive:

in his rebus unus est solus inventus, qui ab hac tam impensa voluntate bonorum palam dissideret,

Cic. Sest. 62, 130:

voluntas erga aliquem,

Liv. 35, 44, 3:

libido,

Lucr. 5, 964:

studium,

Fronto, Ep. ad M. Caes. 2, 4 Mai.:

opera,

Gell. 9, 14, 6.— Comp.:

impensior cura,

Ov. M. 2, 405; Tac. H. 1, 31:

verbis laudare,

Val. Max. 4, 3, ext. 1:

injurias atrociores impensiore damno vindicare,

Gell. 20, 1, 32:

vae misero illi, cujus cibo iste factuist impensior,

larger, stouter, fatter, Plaut. Capt. 4, 2, 26:

nam pol ingrato homine nihil impensiu'st,

more expensive, id. Bacch. 3, 2, 10.— Sup.:

preces,

Suet. Tib. 13.—Hence, adv.: im-pensē ( inp- ).
a.
At great cost, expensively:

impensius unge, puer, caules,

Pers. 6, 68:

bibliothecas incendio absumptas impensissime reparari curavit,

Suet. Dom. 20. —
b.
Transf., exceedingly, greatly, very much; earnestly, eagerly, zealously (freq.; esp. in the comp.; cf.: magnopere, admodum, perquam, etc.).
(α).
With verbs:

illi invidere misere, verum unus tamen impense,

Ter. Eun. 3, 1, 23; cf.:

aliquid impense cupere,

id. Ad. 5, 9, 36:

retinere,

Liv. 40, 35, 7:

petere,

Quint. 10, 5, 18; Suet. Claud. 11:

demirari,

Gell. 9, 9, 15:

atque acriter atque inflammanter facit (odium in Verrem),

id. 10, 3, 13 (this the better read. al. incense).— Comp.:

eo facio id impensius, quod, etc.,

Cic. Fam. 13, 64, 1:

agere gratias,

Liv. 37, 56, 10:

consulere,

Verg. A. 12, 20:

venerari numina,

Ov. M. 6, 314:

instare,

id. ib. 7, 323:

crescere his dignitas, si, etc.,

Liv. 1, 40, 2:

accendi certamina in castris,

id. 4, 46, 2.—
(β).
With adjj.:

impense improbus,

Plaut. Ep. 4, 1, 39:

impense doctus,

Gell. 13, 10, 4.—
2.
impensa ( inp- ), ae, f. (sc. pecunia), outlay, cost, charge, expense (cf.: sumtus, impendium).
A.
Lit. (class.; in sing. and plur.):

impensam ac sumptum facere in culturam,

Varr. R. R. 1, 2, 8:

quoniam impensam fecimus in macrocola,

Cic. Att. 13, 25, 3:

nullam impensam fecerant,

id. Phil. 6, 5, 19:

arationes magna impensa tueri,

id. Verr. 2, 3, 21, § 53:

columnae nulla impensa dejectae,

id. ib. 2, 1, 55, §

145: sine impensa,

id. Rep. 2, 14:

exigua,

Suet. Vesp. 18:

publica,

id. Claud. 6:

matris ac vitrici,

id. Tib. 7:

sua,

Plin. 36, 5, 4, § 42:

nostra,

Ov. H. 7, 188:

quia inpensa pecuniae facienda erat,

Liv. 44, 23, 1:

haec nimia est inpensa,

Juv. 12, 97:

finem impensae non servat prodiga Roma,

id. 7, 138:

parcere impensae,

to economize, id. 5, 156.—In plur.:

atque etiam impensae meliores, muri, navalia, portus, aquarum ductus, etc.,

Cic. Off. 2, 17, 60:

ludorum ac munerum,

Suet. Tib. 34:

operum ac munerum,

id. Dom. 12:

itineris,

id. Vit. 7:

cenarum,

Hor. Ep. 1, 19, 38:

publicae,

Tac. H. 4, 4; Plin. 12, 14, 32, § 63:

nolo meis impensis illorum ali luxuriam,

i. e. of my reputation, Nep. Phoc. 1, 4:

inpensas conferre,

to contribute to expenses, Juv. 3, 216. —
B.
Transf. (so perh. not ante-Aug.).
a.
In gen.:

cruoris,

Ov. M. 8, 63:

operum,

Verg. A. 11, 228:

officiorum,

Liv. 37, 53, 12. —
b.
In partic., that which is used up or expended for any purpose, materials, ingredients; for repairing an aqueduct (timber, stone, earth, etc.), Front. Aquaed. 124;

of the stuffing for sausages, etc.,

Arn. 7, 231;

of sacrifices,

Petr. 137;

of masonry,

Pall. 1, 13.

Lewis & Short Latin Dictionary, 1879. - Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten. . 2011.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • List of Fijians — This list comprises Fijian citizens, and some foreigners associated with Fiji. For the sake of size, persons who could be listed under multiple categories should generally be listed only under the category for which they are best known. The term… …   Wikipedia

  • Cassius Khan — [http://cassiuskhan.impendo.com] (born on June 7 1974 in Lautoka, Fiji) is the only known Indian Classical musician in the world who has combined Tabla playing and Ghazal singing simultaneously, thus a remarkable feat in the Indian Classical… …   Wikipedia

  • impendere — 1im·pèn·de·re v.tr. e intr. (io impèndo) 1. v.tr. LE impiccare: io voglio questo ladro tuo vassallo | con le mie mani impender per la gola (Ariosto) 2. v.intr. (essere) BU sovrastare | fig., essere imminente, incombere {{line}} {{/line}} DATA: av …   Dizionario italiano

  • Ломоносов, Михаил Васильевич — — ученый и писатель, действительный член Российской Академии Наук, профессор химии С. Петербургского университета; родился в дер. Денисовке, Архангельской губ., 8 ноября 1711 г., скончался в С. Петербурге 4 апреля 1765 года. В настоящее… …   Большая биографическая энциклопедия

  • George Heriot's School — Infobox UK school name = George Heriot s School size = 250px latitude = 55.945918 longitude = 3.194317 dms = T motto = Impendo ( I Distribute Chearfullie [ sic ] ) established = 1628 ( as George Heriot s Hospital ) type = Primary, Secondary,… …   Wikipedia

  • Fertorakos Mithraeum — Temple to the Roman god Mithras at Fertőrákos in Hungary. The temple (known as a mithraeum), follows a typical plan of a narthex followed by the shrine proper that consists of a sunken central nave with podium benches on either side. Discovery It …   Wikipedia

  • impendersi — im·pèn·der·si v.pronom.intr. (io mi impèndo) OB impiccarsi {{line}} {{/line}} NOTA GRAMMATICALE: per la coniugazione vd. appendersi …   Dizionario italiano

  • ԾԱԽԵՄ — (եցի.) NBH 1 0999 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 8c, 10c, 11c, 12c ն. δαπανάω sumptus facio, impendo. ծախս առնել ընչից. վճարել. վարել զիմն ʼի պէտս, եւ սպառնել. որպէս եւ զժամանակն անցուցանել. խարճել, հատցընել, մսխել,… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՄԱՇԵՄ — (եցի.) NBH 2 0209 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c ն. ἁναλίσκω, ἑξαναλίσκω consumo δαπανάω , καταδαπανάω impendo, insumo τήκω, ἑντήκω liquefacio βρώσκω edo φθίνω tabesco, deficio. (լծ. հյ. Հաշել. թ. աշըթմագ, ... լտ.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՍՊԱՌԵՄ — (եցի.) NBH 2 0735 Chronological Sequence: Early classical, 6c ն. ἁναλίσκω, ἑξαναλίσκω, καταναλίσκω consumo ὁλοθρεύω deperdo συμπεραίνω ad finem perduco δαπανάω impendo. Ի սպառումն հասուցանել. իսպառ ջնջել. ծախել. վատնել. մաշել. սատակել. կարճել ի… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՎԱՏՆԵՄ — (եցի.) NBH 2 0788 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 8c, 10c, 11c, 12c ն. διασκορπίζω, διαχωρίζω dispergo, disgrego δαπανάω impendo, consumo καταναλίσκω dissolvo, absumo. (արմատն է Վատ, եւ Վատին, որպէս վայրավատին).… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”